ارجاع به این مقاله:
مقدم، ملیکا و اباذری، یوسف و منوری، نوح (۱۴۰۳). مطالعه انتقادی سازمانهای مردمنهاد فعال در حوزه توانمندسازی در دو دهه گذشته در تهران. ۱۵(۴): ۲۳۱-۲۶۸
چکیده:
مسئلۀ اصلی این پژوهش، پیگیری موضوع توانمندسازی در سازمانهای مردمنهاد در شهر تهران است. هدف پژوهش آن است که چهار بُعد اقتصادی، روانشناختی، اجتماعی و سیاسیِ توانمندسازی در میان سازمانهای مردمنهاد شناسایی و دستهبندی شود. بهعنوان فن جمعآوری دادهها، در این پژوهش از مصاحبۀ عمیق نیمهساختاریافته استفاده شده و با مسئولانِ ۱۳ سازمان مردمنهاد شهر تهران که در حوزۀ توانمندسازی فعالیت کردهاند، ۱۸ مصاحبۀ عمیق صورت گرفته است. همچنین، برای تحلیل دادهها از تحلیل مضمون سود بُرده شده است. یافتههای این پژوهش نشاندهندۀ آن است که فعالیتی که به نام توانمندسازی در این سازمانها به انجام میرسد، معمولاً اقتصادی و محدود به مهارتآموزیهای سطح پایین و ارائۀ نیروی کار ارزان به بازار است. توانمندسازی در سطوح دیگر، یعنی توانمندسازی اجتماعی و سیاسی به معنای مطالبهگری و کنشگری چندان مورد توجه این سازمانها قرار نگرفته است. بیشترِ سازمانهای موردبررسی حتی در صورت مطالبهگری، مطالبات محدودی در سطح رفع نیازهای خود داشتهاند. با گسترش رویکردهای فردمحور و گسترش پروژههای خودیاری و البته برخی مانعآفرینیها، این سازمانها کموبیش دست از فعالیتهای ساختاری کشیده و تلاش دارند به نیازهای آنی مددجویان و همچنین آموزش مهارت به آنها جهت ورود ناقص به بازار بپردازند و کنش، انتقاد و مطالبهگری را در ارتباط با نهادهای بالادستی و سیاستگذاری و قانونگذاری به انجام نرسانند.
واژگان کلیدی: مطالبهگری، سازمانهای غیردولتی، نولیبرالیسم، خیریه، خودیاری